Waar we het voor doen ‘Het gaat in je bloed zitten’

Mensen die zich inzetten voor de ruimtelijke kwaliteit doen dat vaak lang en intensief. Wat motiveert en inspireert hen? De federatie start een reeks gesprekken met ervaren en bevlogen kwaliteitsbewakers. Mark Hendriks, rayonarchitect bij de Groningse adviesorganisatie voor ruimtelijke kwaliteit en cultureel erfgoed Libau opent de serie.  

Mark Hendriks, rayonarchitect Libau (Foto Janna Bathoorn)

'Hoe meer ervaring je krijgt hoe leuker het wordt. Voor ik bij Libau kwam heb ik tien jaar gewerkt als architect. Dat waren tropenjaren. Op zo’n architectenbureau leer je het vak op een goede maar harde manier. Je werkt er voor je eigen ego. In de advisering doe je het vooral voor extra kwaliteit van andermans bouwplannen. Wij verlenen een dienst samen met gemeenten.

‘Architecten kunnen heel snel beeldend denken. Met alleen een plattegrond en een geveltekening kunnen wij al in gedachten door het gebouw heen lopen, terwijl opdrachtgevers soms geen idee hebben wat voor huis ze eigenlijk krijgen. In hun onervarenheid zijn ze overgeleverd aan een tekenbureau; wij bieden hen dan een professionele blik. Dat waarderen ze en het lucht hen meestal op.
Maar ook ontwerpers zitten soms in de knel met opdrachtgevers of bouwers. Dan krijgen zij een negatief advies van ons op hun ontwerp, maar zijn daar eigenlijk blij mee omdat het een opening biedt tot een beter ontwerp. In de politiek wordt dat aspect erg onderschat, vaak komt het helemaal niet aan bod. 

‘Mooi, daar ga ik niet over’ 
‘Ik zit nu 24 jaar bij Libau en besef steeds meer dat het draait om de hele omgeving. Je adviseert niet alleen de indiener van een plan, het advies is ook voor de buurman. Met elkaar beïnvloeden wij de beeld- en vastgoedwaarde van woningen en bedrijven. Niemand wil naast een knalgeel huis wonen.  
‘Een heel waardevol principe is dat we objectief of neutraal adviseren. Mooi, daar ga ik niet over. Mijn persoonlijke smaak is niet relevant. Als goede rayonarchitect moet je een oordeel geven over een bouwplan, maar het eerste dat wij doen is juist níet oordelen. Een andere mindset dus. Kijken, praten, overleggen en dan ons advies motiveren.   

‘Toen ik bij Libau begon, kwam ik in een groep oudere heren terecht die over welstand spraken. Nu ben ik zelf zo’n nestor, maar inmiddels spreken we over veel meer takken van sport. ‘Ik maak me wel zorgen over de consequenties van de Omgevingswet. Om te kunnen blijven opereren en een beetje safe te zijn komt de advisering over ruimtelijke kwaliteit in een geïntegreerde monumenten adviescommissie. Maar hoe groter de commissie hoe lastiger. Terwijl breed collegiaal overleg, ook met de gemeente-ambtenaren, juist zo waardevol is. Het komt voor dat ik negatief wil adviseren en eerst de ambtenaar naar zijn opvatting vraag, en omgekeerd zegt een ambtenaar weleens: Mark kun je hier niet wat strenger zijn?. Het is ook waardevol om te horen uit praktijken elders in het land. Op de toogdag van de Federatie spreek je veel andere collega’s, dat contact onderling zou best wat uitgebreider kunnen.  

‘De processen blijven mij meer bij dan de gebouwen’  
‘In de loop der jaren zijn natuurlijk wel plekken die ik met een plezierig of soms wrang gevoel passeer. Een schuur bijvoorbeeld met een veel te lichtgekleurd dak - elke keer als ik er langs kom denk ik onwillekeurig: let op alle details. Maar wat me het meest bijblijft zijn de processen.
Ik herinner mij meer het proces dan het gebouw. Bijvoorbeeld de trauma-arts die het mooiste huis van het dorp wilde bouwen, maar een negatief advies kreeg. Hij kwam langs om te praten, een tweede keer en nog een derde keer. “Nu is het ontwerp goed”, zei ik. Na het verlenen van de vergunning kwam de arts nog een laatste keer op bezoek met een goede fles wijn als dank. Het is wel een van de mooiere woningen van het dorp geworden.’  

Marijke Bovens | maart | 2022
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via: http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief